Nếu bây giờ bạn thử tìm tiếm trên Google với từ khoá “Học lập trình nên bắt đầu từ đâu”, chắc có cả triệu kết quả dành cho bạn. Nên viết bài này, có khi chẳng có ích với bạn. Vì mình sẽ không chỉ dẫn cho các bạn bắt đầu như thế nào, mà mình viết về quãng thời gian mình học lập trình và những bài học mà mình có được trong suốt quãng thời gian đó.
Cảnh báo: Bài quá trời nhiều chữ
Mối tình đầu với cục sắt vô tri
Tuổi thơ mình cũng lớn lên như bao đứa trẻ khác thời đó, là bắn bi, ném khăng, ô ăn quan,… và không có múa quạt. Bố mình làm nông, mẹ làm giáo viên tiểu học, gia đình cho tới bây giờ cũng chỉ là của ăn của để, không dư giả gì.
Năm đó mình học lớp 1, có chính sách yêu cầu giáo viên phải học phổ cập tin học, thế là mẹ mình cũng đăng ký tham gia một lớp học phổ cập. Lớp dạy buổi tối, để con ở nhà sợ cũng chẳng ai trông, thế là mẹ mang mình theo tới lớp. Trong lớp chỉ có mình là con nít, còn đâu toàn các cô, các bác 4x - 6x.
Theo mẹ lên lớp, sĩ số còn không bằng số lượng máy nên mình diễm nhiên cũng được ngồi vào một chiếc máy tính. Và đó là lần đầu tiên mình biết tới một trò chơi còn pro hơn mấy trò bắn xe tăng trên điện tử 4 nút của con bé nhà hàng xóm, đó là trò Super Mario. Cũng là thứ mang mình đến với niềm đam mê công nghệ.
Có một kỉ niệm khá vui là mình không phải chỉ chơi điện tử ở lớp phổ cập đâu, mà mình còn học cả soạn thảo word nữa. Năm đó mình còn chỉ cho các bà cô ông chú trong lớp cách để in đậm in nghiêng văn bản mà :rofl:
Sau lớp phổ cập, mình phải chia tay với mối tình đầu, nhưng không lâu sau đó, tình yêu thứ 2 đã đến với mình. Đó là chiếc máy bàn mẹ mua vào năm mình học lớp 4. Và đó là chuỗi ngày mình chìm đắm vào trò chơi điện tử 
Tạm biệt chiếc máy tính tuổi thơ, nơi mà mình suốt ngày ngồi chơi điện tử với đủ thứ trò mà hầu như thời đó ai cũng chơi. Thời đó tư duy của trẻ con, nên thấy điện tử thì cứ chơi thôi, chẳng nghĩ ngợi gì, nó như thế nào… Thì mãi đến năm học lớp 6, mình bén duyên với công nghệ.
Năm đó năn nỉ ỉ ôi mãi, mẹ mới lắp internet cho với một lý do siêu thuyết phục mà mình nói với mẹ: “Mẹ ơi, lắp internet để… con giải toán Violympic”. Ừ thì đúng là ban đầu có mục tiêu giải toán thật, nhưng có con mèo nào bỏ cá để ăn cơm đâu chứ? Internet lúc đó là một thế giới mới để mình khám phá, và vô hình trung trong đầu mình lại có một suy nghĩ:
“Ủa, sao mấy cái này này chạy được, kỳ ta?”
Mặc dù là câu hỏi tiền đề, song mình vẫn không cưỡng lại được các trò chơi online thời bấy giờ như CrossFire, Gunny, Võ Lâm 2,…
Tuy bị gác qua một bên một khoảng thời gian khá dài, nhưng tính mình đã thắc mắc cái gì thì phải tìm ra cho bằng được lời giải đáp. Chính vì vậy mình tìm đến với Web, cũng là major của mình tới tận thời điểm này. Nếu thời đó thứ mình thắc mắc là cái phần mềm nào đó thì chắc kết quả có lẽ đã khác.
Forum đầu tay & Nơi mình khởi đầu con đường lập trình
Sau một thời gian tìm kiếm và mày mò bằng Google, cuối cùng mình tìm thấy một nơi gọi là Forumotion (hay còn được biết là forumvi hoặc fmvi, nhưng thân thương nhất bọn mình vẫn gọi nó là ”làng”).
Forumotion (forumvi) là một dạng diễn đàn miễn phí, việc khởi tạo ra một diễn đàn rất đơn giản. Chỉ việc nhập form và nhấn submit, thế là bạn đã sở hữu một forum với quyền admin có khả năng sinh sát toàn bộ thành viên trong forum.
Nói về forumvi, thì nó là cái nôi của mình khi bước đi trên con đường lập trình, không những về kỹ năng code mà còn rất nhiều kỹ năng phụ trợ khác.
Nhớ năm đó vì không thích cái giao diện mặc định, nên mình đi tìm thử xem có cách nào làm thay đổi giao diện không? Và bài học đầu tiên mình nhận được là kỹ năng tìm kiếm Google. Mặc dù trước đó mình Google không gọi là tệ, nhưng vào thời điểm này cách mình sử dụng keyword đã hiệu quả hơn nhiều. Và cũng nhờ đó mình tìm tới Chinh Phục - Sân chơi số 1 của forumvi.
Giải thích một cách dễ hiểu, Chinh Phục cũng là một forum được tạo ra bằng forumvi, mục đích của nó là trở thành cộng đồng hỗ trợ mọi vấn đề về forumvi.
Ở Chinh Phục (CP), mình được làm quen với rất nhiều các anh chị trong làng forumvi:
- Người đàn ông không phải admin nhưng nắm mọi quyền lực trong forum - handsomevip007;
- 2 người anh mình vẫn nói chuyện và làm việc cho tới bây giờ: 1 người là bậc thầy trong làng forumvi thời đó, tuy không có quyền lớn lao gì ở CP nhưng lại là người được mọi người nể và dè chừng nhất CP - zzbaivong (admin của fmvi, ctrl + c, ctrl + v và devs sau này) và 1 người không rõ sao mà quen biết hắn được hay thật, nhưng người anh này cũng giúp đỡ mình khá nhiều - anhoang;
- Một người ngày xưa chuyên bán domain lậu giá
40k/thángvẫn còn chơi thân dù anh đang ở nước Nhật xa xôi - bucnong; - Một anh trai không giúp gì mình trong lĩnh vực code, nhưng lại giúp mình rất nhiều trong lĩnh vực khai phá thế giới 16+ - Junkulz (Cảm ơn anh vì tết này lì xì cho em nha) :rolf:;
- Chị mía, anh VietK, lão quan Thỏ,… và còn rất nhiều các anh chị khác mà em tạm thời quên mất rồi :sad:
xin lỗi
Kỉ niệm ở CP giống như một cái bóng lớn, vì tới lúc CP chết, mình vẫn còn cảm giác nó là một community mà mình gắn bó nhất từ trước tới giờ.
4 năm ở CP, là 4 năm mình bắt đầu căn bản với HTML, CSS và jQuery. Bây giờ đi học Đại học, mình khá ganh tị khi các bạn có thể học những thứ đó chỉ trong 1 - 2 tuần, nhưng cũng phải, dù sao xã hội cũng phát triển nên việc đó không có gì lạ.
Thời đó cảm giác viết được 1 bài hướng dẫn nó xa vời và khó khăn lắm, bài tutorial đầu tiên của mình là lúc CP đang chết dần, và coi như đó là bài duy nhất cũng là bài cuối cùng mà mình viết cho làng fmvi. :grinning:
Ếch ngồi đáy giếng
Vì có một base khá tốt từ thời học cấp 2, và khả năng mày mò của mình cũng thuộc dạng khá, nên lên cấp 3 môn Tin học là một môn khá giải trí đối với mình, cứ thi pascal là cả lớp xác định đua nhau chép. Kiểu như học Tin để giải trí sau những giờ giải đề Lý căng thẳng.
Lên lớp 11, mình bất ngờ nhận được một đề nghị từ GVCN: Tham gia cuộc thi Sáng tạo Khoa học & Kỹ thuật dành cho học sinh THCS & THPT. Mình cũng không nghĩ nhiều, xách đít đi thi với 1 con web… không thể kinh khủng hơn.
Qua vòng loại ở tỉnh, cuối cùng được bơi ra biển lớn, mình đến thành phố Biên Hoà thuộc tỉnh Đồng Nai - nơi diễn ra vòng Cấp quốc gia - khu vực phía Nam. Hơn 100 gian hàng từ hơn 20 tỉnh thành quy tụ về trường Đại học Đồng Nai, sản phẩm nào cũng thuộc hàng khủng… Người ta có nghiên cứu, có kỹ thuật, có công nghệ. Nhìn lại sản phẩm của mình muốn đào cái lỗ nào chui xuống cho xong.
Nhưng điểm vui là khi đi cùng đoàn của tỉnh mình, mình quen 1 thằng em tên Khoa, nói không điêu thì nó là “quái vật”. Nếu vô tình bạn đã từng mò được 1 cái trình duyệt mang tên là KTBrowser thì đó là thứ nó làm ra đấy. Khoa là một thằng em vui tính, hơi ki bo một tý nhưng cũng rất tốt bụng, đôi khi gặp vấn đề gì stuck thì maybe nó sẽ giúp. Nói chung nó cũng là một nguồn cảm hứng của mình.
Cuộc thi năm 2016 kết thúc, cầm 1 triệu giải an ủi quay trở về, mình mới nhận ra mình là ếch ngồi đáy giếng thế nào.
Hành trình phục thù và vấp ngã
Năm 12, mình chưa có ý định sẽ quay trở lại cuộc thi. Dù sao cũng là năm cuối cấp, việc thi Đại học tương đối quan trọng, mình không muốn bỏ quãng thời gian gần 2 tháng cho cuộc thi. Dù sao ở đó vẫn có 1 cơ hội khá hấp dẫn: “Chỉ cần giành giải không phải là khuyến khích thì sẽ được tuyển thẳng vào phần lớn các trường Đại học”. Ai lại không thích tuyển thẳng cơ chứ? Thế nhưng mình vẫn không đưa ra quyết định sẽ quay lại.
Lúc đó Dũng tìm đến mình, Dũng cũng đam mê với việc sáng tạo và muốn đi thi thử cho biết. Nhìn Dũng mình lại tự thấy bản thân của mình năm ngoái, thế là lại có máu quay lại phục thù. Cả năm đó mình học PHP, và con đường ngắn nhất để lập trình PHP là Wordpress.
Một kỷ niệm khá đáng nhớ là Dũng rất chịu khó, mình thì hồi đó rất lười, nên toàn đùn việc cho Dũng :beaming: Có hôm Dũng đi hết 1 vòng Kon Tum để sưu tập tư liệu về làm sản phẩm. Respect. Dù sao nếu Dũng có đọc blog này thì xin lỗi Dũng rất nhiều vì làm Dũng thất vọng.
Hành trình phục thù của mình không thành công, vẫn qua vòng loại ở Tỉnh nhưng rớt vòng Quốc gia. Trước đêm công bố giải, bọn mình còn được phím là tất cả sản phẩm của đoàn Kon Tum năm nay đều có giải. Thế là 2 thằng mừng rớt nước mắt vì không phải quá coi trọng cuộc thi Đại học sắp tới nữa, coi như khoẻ người.
Ấy thế mà hôm sau trao giải, đọc hết giải khuyến khích, đến giải ba, rồi giải nhì vẫn không thấy tên mình đâu. Rồi giải nhất… Năm đó đoàn Kon Tum đi, rất cả đều có giải trừ 2 tụi mình, 2 thằng cầm 1 triệu an ủi quay về cắm đầu ôn thi.
Sau cuộc thi năm 2017, mình như người vô hồn, trước hội trại 26/3, mình vẫn chán nản không thôi, tập văn nghệ mình cũng không tập, đi làm trại mình cũng không làm, suốt ngày lầm lầm lì lì như người chết. Kết quả học tập cũng giảm sút, môn Vật Lý là môn mình tự tin nhất và đã từng có cơ hội trong đội tuyển cũng có những con số thậm tệ.
Một cảm giác cực kỳ bất lực.
Dậy thôi, làm gì có bình minh nào không mọc?
Trước 26/3, ở lớp học thêm Lý cô Hà có tổ chức một buổi nói chuyện nhỏ nhỏ, hay ngôn ngữ hiện đại có thể hiểu là Talkshow, cô Hà rất quan tâm tâm lý học sinh, nên thường mỗi tháng cô đều dành 2 - 3 buổi để nói chuyện với học sinh, mặc dù cô đã nghỉ hưu, nhưng cô rất tâm huyết với nghề nhà giáo. Thế là buổi đó mình đi học, cô bảo mình đứng lên chia sẻ về chuyến đi thi cấp Quốc gia vừa rồi.
Hôm đó mình không nhớ mình nói gì, nhưng nhớ rất rõ sau khi mình nói xong. Cô hỏi mình:
Tại sao trong câu chuyện của em toàn là chữ “buồn” vậy?
Mình hơi sốc một chút. Cô kể tiếp: “Ở lớp bên kia (lớp học thêm của mình mỗi khoá chia làm 2 lớp, 1 lớp học 2/4/6, 1 lớp học 3/5/7), bạn Thạnh chia sẻ là bạn rất vui khi được đi thi, dù là năm đầu tiên cũng là năm cuối cùng. Bạn vui không phải là vì bạn giành được giải, mà là vì bạn được đi thi một môn mà bạn ấy thích.”
Đến đây mình và hẳn nhiều bạn sẽ cùng chung suy nghĩ: “Ừ thì đi thi, có giải, lại chẳng vui?”
Nhưng cô lại nói tiếp:
*Thạnh rất vui vì ở đó được bạn Minh giúp đỡ, bạn Minh quan tâm và luôn chia sẻ với mọi người trong đoàn, lại hay vui vẻ nên cũng không có cảm giác áp lực khi đi thi lần đầu.*
Sững người một chút. Sau đó mình im lặng về chỗ, suốt buổi hôm đó mình không nói câu nào nữa.
Cuối cùng là hội trại 26/3, hôm đó cả khối 12 nhảy đồng diễn. Mình đứng trên tầng 3 nhìn xuống, đủ thứ cảm xúc hỗn loạn trong lòng quấn lấy nhau. Mình buồn một chút, buồn vì mình đi thi khá tốn thời gian mà không được kết quả như mong đợi, buồn vì tiết mục đồng diễn thực sự rất hype mà mình không góp mặt trong tiết mục đó. Nhưng mình cũng cảm thấy vui, vui vì mình giúp đỡ được người khác, vui vì mình được xem toàn bộ tiết mục đồng diễn tuyệt vời đó một cách trọn vẹn nhất.
Trưa hôm đó, bỏ qua hết tất cả mọi thứ, mình tham gia vào hội trại với tất cả phần năng lượng tích cực còn lại.
Cuối cùng trở về chặng đường đua Đại học, con đường không thể nào khó khăn hơn khi gần như toàn bộ kiến thức đều phải ôn lại từ đầu… nhất là môn Hoá.
Đi theo đam mê, hay đi theo khả năng tiềm ẩn của mình?
Có một hôm khác, cô Hà lại ngồi nói chuyện với bọn mình. Cô kể câu chuyện về con trai cô, bỏ học Công nghệ Thông tin để đi làm Ngân Hàng và giờ thành công như thế nào. Cô ra sức thuyết phục học sinh đi theo con đường thành công, vì cô luôn muốn học sinh của mình thành công.
Hôm đó, cô nói thẳng là cô không muốn mình học Công nghệ Thông tin. Thực sự mình rất kiên định cho tới thời khắc đó, và cả sau đó nữa. Cô luôn có quan điểm: “Làm nhân viên, thì tức là không làm chủ, mà không làm chủ, tức là không thành công”, sở dĩ cô công kích mình, bởi vì con trai cô nói 1 câu rằng: “Con cảm giác cứ đi theo ngành Công nghệ thông tin thì không làm chủ được.”
Giống như một con cừu bị trói buộc, cô khuyên mình: “Cô thấy năng lực của em có thể đi theo rất nhiều ngành nghề thành công hơn, tại sao em không chọn?”. Ừ thì mình cũng không biết năng lực đấy là gì, và cũng không biết cụ thể phải làm sao. Dù sao thì, mình vẫn sống theo tư tưởng mình thích cái gì thì mình làm cái đó thôi, miễn là không ảnh hưởng tới ai, và không làm ai phải mệt mỏi vì điều đó.
Và một điểm nữa là mình hay bị kích động bởi những ai động vào những gì mình theo đuổi, nên mình cũng muốn chứng minh cho cô thấy: “Công nghệ Thông tin không có nghĩa là làm lính”. Vậy đấy, cũng vì cái tính này mà môn Vật Lý trở thành môn mà mình có điểm số cao nhất thời cấp 3. Hy vọng con đường này cũng vậy.
Hiện thực hoá đam mê
Thực ra con đường này mình vẫn đang đi, ở thời điểm hiện tại. Ít nhất thì đậu UIT đã là một phần thoả mãn về điều đó. Mình vẫn làm việc, vẫn tiếp tục với đam mê này. Tuy nhiên trách nhiệm đằng sau đó vẫn rất lớn, đi theo đam mê đi đôi với nó là trách nhiệm về việc theo đuổi đam mê đó.
Nếu bạn không thể có trách nhiệm với đam mê, thì bạn sẽ không thể tiếp tục đam mê đó.
Ai cũng có một lối đi riêng, quan trọng là ai đi đến cuối đường, ai quay lại để tìm con đường mới. Mình học Lập trình, không có nghĩa bạn cũng phải học lập trình, quan trọng là hiểu nhau đang làm gì mà thôi.
Chặng đường học Đại Học, cũng có rất nhiều điều xảy ra với mình, và ảnh hưởng tới hành trình của mình. Nhưng có lẽ mình sẽ viết vào một phần khác. Có thể là vài năm nữa, hoặc 10 năm nữa để mình được viết “Decade in review”? Tóm lại có hứng mới viết được, haha.
Hy vọng bài viết này sẽ có ích với bạn bằng một cách nào đó. Chúc các bạn một ngày vui vẻ 💖!
(Còn tiếp…)